Tüzük

DİSK

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu

TÜZÜK

(9-10-11 Şubat 2024 tarihli 17. Olağan Genel Kuruldaki değişikliklerden sonraki halidir)

BÖLÜM I

GENEL HÜKÜMLER

Madde: 1

Konfederasyonun Adı

Konfederasyonun adı Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu, kısa adı DİSK’tir.

Madde: 2

Konfederasyonun Merkezi ve Adresi

(1) Konfederasyonun merkezi İstanbul’dadır. Adresi; Dikilitaş Mah. Eren Sok. No: 4 Beşiktaş/İstanbul’dur.

Madde: 3

Konfederasyonun Amaç ve İlkeleri

Kaynağını emeğin yüce değerinden, gücünü işçi sınıfından alan Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu “DİSK”, demokratik, bağımsız bir sınıf ve kitle örgütü olarak;
İşçi sınıfının hak ve çıkarlarının toplumcu, çoğulcu, katılımcı ve özgürlükçü temellere dayalı gerçek demokrasi ortamında kazanılıp geliştirilebileceğinin bilinci içinde, işçi sınıfı ve emekçi halka yönelik her türlü sömürü ve baskının ortadan kaldırılmasını,
Evrensel temel hak ve özgürlüklere sahip çıkmayı,
Tüm uluslararası antlaşmalar, sözleşmeler ve Uluslararası Çalışma Örgütü kararlarına dayalı sendikal hak ve özgürlükleri eksiksiz yaşama geçirmeyi, geliştirmeyi, çalışma ve yaşama koşullarını uygar ve çağdaş bir düzeye ulaştırmayı,
Üyeler arasında dayanışma, birlik ve dirliği sağlamayı,
Uluslararası sendikal dayanışma içinde, Türkiye işçi sınıfının ve emekçi halkın ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmesini artırıcı her türlü bilimsel çalışmaya öncelik tanıyarak, işçi haklarına örgütlülük bilinci ile sahip çıkmayı, bu bilinç temeli üzerinde kalıcı sonuçlara ulaşmayı,
Çağdaş ve demokratik yöntemler yoluyla sınıfsal ve toplumsal kalkınmayı hedef alan bir mücadeleyi sürekli kılmayı,
Sınıfının onursal görevi olarak, faşizme, cuntacılığa, oligarşiye, baskıya, zulme ve işkenceci tüm rejim ve dikta yönetimlerine karşı mücadele etmeyi TEMEL AMAÇ;
Irk, cins, inanç, din, mezhep, dil ve düşünce ayrımı yapmaksızın, toplumsal cinsiyet eşitliği temelinde tüm işçilerin, işyerlerinde, işkollarında, ulusal ve uluslararası düzeyde birlik ve dayanışmasını sağlamayı,
Tüm sendikal çalışmalarda tabanın söz ve karar sahibi olmasını, demokrasinin ve demokratik hukuk düzeninin her alanda egemen kılınmasını TEMEL İLKE sayar.

Madde: 4

Konfederasyonun Görev ve Yetkileri

Temel hak ve özgürlüklerin geliştirilmesi, korunması ve demokratik, hukuka bağlı devlet ilkesinin toplumsal yaşama egemen kılınması için mücadele etmek,
Sendikal hak ve özgürlüklerin en üst düzeyde geliştirilmesi, tüm çalışanlara toplu sözleşmeli, grevli sendikalaşma hakkının eksiksiz tanınması, özellikle grev hakkının önüne konulan tüm engellerin ve çalışan kesime yönelik tüm baskıların ve sınırlamaların kaldırılması için çalışmak,
Çalışma hakkının ve iş güvencesinin yaşama geçirilmesini, daha ileri sosyal ve ekonomik haklara ulaşılmasını, çalışma, dinlenme, beslenme ve barınma koşullarının iyileştirilmesini, iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı gerçekçi ve köktenci önlemler alınmasını, sosyal güvenlik hakkının çağdaş bir düzeye getirilmesini, işsizlik sigortasının geliştirilmesini, tarım ve orman işçilerinin, kadın, genç, küçük ve göçmen işçilerin sorunlarının çözüme ulaştırılmasını sağlamak, bu amaçla gerekli girişimlerde bulunmak,
Her işkolunda tek sendika ilkesini hayata geçirerek Konfederasyon içinde birliği sağlamak,
Demokratik sınıf ve kitle sendikacılığı ilkeleri temelinde üyelerini, sendikal bilgilerle donatmak, sendikal bilinci geliştirmek, dayanışma ve birliği pekiştirmek, işçiler arasında sınıf bilincinin geliştirilmesini sağlamak, bu amaçla gerekli her türlü eğitim çalışması yapmak, eğitim araçları sağlamak, eğitim tesisleri, vakıflar ve enstitüler kurmak,
Tüm iletişim olanaklarından yararlanarak örgüt içi ve örgütler arası bağlantıların kurulmasını sağlamak, Konfederasyon ve üyesi sendikaların çalışmalarının ülke ve dünya kamuoyuna duyurulması için her türlü basın-yayın çalışması yapmak, bunun için gerekli araçları sağlamak ve tesisler kurmak,
İşçilerin, emekçilerin hak ve çıkarları doğrultusunda ekonomik, sosyal ve kültürel çalışmalar yapan ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla yasal koşullara uygun olarak bağlantılar kurarak işbirliği sağlamak, bu kuruluşlara temsilci ve delege göndererek ortak çalışmalar ve eylem birliği yapmak, ilkelerini paylaştığı uluslararası örgütlere üye olmak, uluslararası sendikal birlik ve dayanışmaya katkıda bulunmak, uluslararası sendikal gelişmeleri yakından izleyerek Konfederasyonun bu alandaki etkinliğini arttırmak,
Dünya ve ülke sorunlarına, çalışma yaşamına, toplumda dezavantajlı hale getirilen başta kadın, genç, yaşlı, çocuk, engelli, emekli ve göçmen işçiler olmak üzere tüm işçilerin sorunlarına toplumsal cinsiyet eşitliği temelinde yaklaşarak, bu konulara ve sendikal çalışmalara ilişkin bilimsel inceleme ve araştırmalar yapmak, yaptırmak, bunun için kurumlar ve komisyonlar kurmak, gerekli araçları sağlamak,
Örgütsel bağımsızlığı göz ardı etmeksizin, işçi sınıfının izleyeceği sendikal politikanın temel çizgilerini saptayarak diğer sendikal kuruluşlarla birlikte çalışmayı sağlamak, bu amaçla gerekli girişimlerde bulunmak,
Üye sendikaların örgütlenme, toplu sözleşme, grev ve diğer çalışmalarına yardımcı olmak, üyeler arasında dayanışmayı pekiştirmek ve yaygınlaştırmak, bu amaçla üye sendikalar ve işçilerle kapalı salon ve açık hava toplantıları yapmak,
Bağışta bulunmamak koşuluyla üyesi işçiler için kooperatifler kurulmasına yardımcı olmak ve nakit varlığının % 10’undan fazla olmamak koşuluyla bu kooperatiflere kredi vermek, üyesi işçiler için dinlenme yerleri ve çeşitli tesisler kurmak,
Gerektiğinde taşınır ve taşınmaz mallar satın almak, satmak ve devretmek,
Üye sendikaların yönetsel ve parasal işlevleri konusunda, sendikal amaçlar temelinde eşgüdüm ve işbirliği sağlanmasını öngören, yönetimlere yol gösterici yönetmelikler hazırlamak, bunlara uyulmasını sağlamak,
Örgüt içi sendikal demokrasiyi yaşama geçirmek, üye sendikaların Konfederasyon Tüzüğü’nün amaç ve ilkelerine uymalarını sağlamak,
Genel hükümlere göre tüzelkişi olarak yasalardan ve mevzuattan doğan, hak ve yetkileri kullanmaktır.
Konfederasyonun amaç ve ilkeleriyle bu maddede sayılan görev ve yetkileri konularında siyasi partileri yönlendirmek, Konfederasyonun önerilerini benimseyen veya uygulamayı kabul eden ve diğer partilere göre Konfederasyonun görüşlerine, amaç ve ilkelerine daha yakın ve işçi sınıfı ile emekçi halkın çıkarlarını korumada daha yararlı politikaları savunan, uygulayan partiler ile organik bağ kurmamak kaydıyla ilişkileri geliştirmek, bu partilerin ülke yönetimi ve yerel yönetimlerde iktidara gelerek programlarını uygulayabilmeleri için çaba harcamak, gerektiğinde politikaları ve uygulamaları Konfederasyon amaç, ilke ve görevleriyle uyuşmayan partilere karşı tavır almak, karşı kampanyalar örgütlemek.

Madde: 5

Üyeliğin Kazanılması

Konfederasyona üyelik;

Yürürlükteki yasalara göre kurulmuş bir sendika olmak,
Kendi genel kurulunca yasalara ve tüzüğe uygun biçimde Konfederasyona üye olma kararı almak ve Konfederasyonun Tüzüğü ile Yönetmeliklerini kabul etmek koşullarına bağlıdır.
Konfederasyona üye olma kararı alan sendika yönetimince, kararın alındığı Genel Kurul’un bitiminden başlayarak en geç 15 gün içinde Konfederasyona yazılı başvuru ile üyelik isteminde bulunulması gereklidir.
Konfederasyon Yönetim Kurulu, istemde bulunan sendika hakkında, başvuru tarihinden başlayarak 30 gün içinde, varsa aynı işkolunda kurulu üye sendikanın görüşünü almak suretiyle gerekli kararı verir. Üyeliğe kabul edilen sendikanın üyeliği, kararın alındığı sendika Genel Kurul tarihinden itibaren geçerli sayılır.
Konfederasyon Yönetim Kurulu’nca üyeliği onaylanmayan sendikanın Genel Kurul’a başvurma hakkı vardır. Genel Kurul, başvuran sendikanın Konfederasyon üyeliğine alınıp alınmaması konusunda karar verir.

Madde: 6

Üyelikten Ayrılma

Üye sendikalar genel kurul üye ya da delege tam sayısının salt çoğunluğunun oyu ile alacağı kararla üyelikten ayrılabilirler.
Konfederasyon üyeliğinden ayrılmak isteyen sendika, bu isteğini genel kuruldan en az 15 gün önce alındı karşılığı Konfederasyona bildirmek zorundadır. Bu koşullara uygun olarak üyelikten ayrılma kararı alan sendikanın üyelik hak ve yükümlülükleri ayrılma kararını bildirdiği tarihten itibaren sona erer. Sendikaların üye oldukları süreye ilişkin hak ve yükümlülükleri saklıdır.

Madde: 7

Üyelikten Çıkarma

Konfederasyon ilkelerine ters düşen, Tüzüğe uygun davranmayan, organ kararlarını yerine getirmeyen, Yönetim Kurulu’nun yazılı uyarısına karşın kendi yönetici ve üyeleri hakkında disiplin hükümlerini uygulamayan, uygulanmasını geciktiren, savsaklayan üye sendika, Konfederasyon Yönetim Kurulu’nun yazılı istemi üzerine, Disiplin Kurulu’nca verilen çıkarma istemini içeren kararın Genel Kurul tarafından onaylanması sonucunda üyelikten çıkartılır.

Madde: 8

Üye Sendikaların Birleştirilmesi

Aynı işkolunda birden çok Konfederasyon üyesi sendikanın birleştirilmesi esastır. Birleştirmenin sağlanması amacıyla Yönetim Kurulu’nca bir Birleştirme Komisyonu kurulur. Komisyonun çalışma süresi Yönetim Kurulu’nca saptanır.
Komisyon, birleştirmeye çalıştığı sendikaların yetkili yöneticilerinden gerekli bilgi ve belgeleri alarak önce aralarında anlaşma sağlamaya çalışır. Bu sağlanamazsa, sendikaların niteliklerini, üye sayılarını, mal ve parasal varlıklarını göz önünde tutarak birleşme koşullarına ilişkin görüşünü içeren raporunu Yönetim Kurulu’na verir.
Komisyon raporunu da göz önüne alan Yönetim Kurulu, konuya ilişkin kararını verir ve ilgili sendikalara bildirir. Sendikalar bu karara ilişkin görüşlerini bildirimi izleyen 15 gün içinde Yönetim Kurulu’na iletmek zorundadırlar. Haklı bir nedene dayanmaksızın olumsuz yanıt veren sendikaların, alınan birleştirme kararı doğrultusunda işlem yapmamaları durumunda, sorumlu yöneticileri hakkında disiplin hükümlerinin uygulanması Yönetim Kurulu’nca istenir. Yönetim Kurulu’nun bu isteği de yerine getirilmezse Tüzüğün 7. Maddesi uyarınca işlem yapılır.

BÖLÜM II

KONFEDERASYONUN YAPISI

Madde: 9

Konfederasyonun Organları

Konfederasyonun karar organları şunlardır:

Genel Kurul
Yönetim Kurulu
Denetim Kurulu
Disiplin Kurulu

Konfederasyonun danışma organları şunlardır:

Başkanlar Kurulları;

Başkanlar Kurulu
Genişletilmiş Başkanlar Kurulu

Şube Başkanları ve Genel Temsilciler Kurulları;

Şube Başkanları Kurulu
Genel Temsilciler Kurulu
Kadın Temsilciler Kurulu
Genç Temsilciler Kurulu

c) Bölge Temsilciler Kurulu

d)Bölge Kadın Temsilciler Kurulu

e) Bölge Genç Temsilciler Kurulu

(1) KARAR ORGANLARI

Madde: 10

Genel Kurulun Oluşumu

Genel Kurul, Konfederasyonun en yetkili karar organıdır. Genel Kurul, doğal delegeler ve üye sendikaların genel kurullarında seçilen delegeler olmak üzere toplam 300 delegeden oluşur. Konfederasyonun genel kurul dışındaki yönetim, denetim ve disiplin kurullarında görev alan asıl kurul üyeleri bu sıfatları devam ettiği sürece “doğal delege”dir.
DİSK Genel Kurulu, Yönetim Kurulunun en az 90 gün önce belirleyeceği tarihte toplanır. Üye sendikaların Konfederasyon Genel Kurulu’na katılacak delege sayısı, üye sendikaların genel kurul tarihinden 60 gün öncesine kadar Konfederasyona ödedikleri aidat miktarına bağlı olarak aşağıdaki yöntem çerçevesinde Yönetim Kurulu tarafından belirlenir. Ancak her üye sendika, üye sayısına ve aidata bağlı olmaksızın Genel Kurul’da en az iki delege ile temsil edilir.
Konfederasyon Genel Kurulu’na delege tespitine esas toplam üye sayısı; bir önceki olağan genel kurulunun yapıldığı tarih ile Konfederasyon Genel Kurul tarihinden 60 gün önceki tarih arasında düzenli aidat ödemiş olma koşuluna bağlı olarak, üye sendikaların bu tarihte (genel kurul tarihinden 60 gün önceki) ödedikleri aylık aidatın karşılığı olan üye sayılarının toplamından oluşur. Bir sendikanın delege tespitine esas üye sayısı, konfederasyona bildirdikleri aidatlı üye sayısı toplamını geçemez.
Genel Kurul kararı en geç yedi gün içinde üye sendikalara bildirilir. Bu bildirime, üye sendikaların aylar itibariyle tahakkuk etmiş aidat borçlarını gösterir tablo da eklenir.
(3). Fıkrada bulunan, delege tespitine esas toplam üye sayısının, toplam delege sayısı 300’den, doğal delegelerin ve her sendika için ayrılan ikişer delegenin çıkarılması sonucunda bulunacak sayıya bölünmesi ile bir delegelik için gerekli anahtar sayı bulunur.
Her üye sendikanın, (3). Fıkradaki esaslara göre belirlenen toplam üye sayısı, anahtar üye sayısına bölünerek, sendikanın Konfederasyon Genel Kurulu’nda temsil edileceği delege sayısı belirlenir. Bu belirlemenin sonucunda, toplam delege sayısı 300’ün altında kalırsa, delege sayısı 300’e ulaşana kadar, bu fıkra hükmü uyarınca yapılan bölme sonucu en çok artık üyesi bulunanlardan başlamak üzere, üye sendikalara birer delegelik daha verilir. Ancak delege tespitine esas üye sayısı anahtar sayının altında bulunan üye sendikalar, eksik delegeliğin tamamlanma işlemi dışında bırakılır.
Her üye sendika genel kurulunda, sendika genel kuruluna karar alındığı tarih itibariyle; bu maddenin (3). Fıkrası gereğince tespit edilen aidatı ödenen sendika üye sayısının Konfederasyon kayıtlarına göre belirlenecek anahtar sayıya bölünmesiyle bulunacak sayının iki katı kadar Konfederasyon Genel Kurul delegesi seçilir. Üye sendikaların delegelerinin Konfederasyonun son olağan genel kurulundan sonraki bir tarihte seçilmiş olmaları zorunludur.
Üye sendikaların Genel Kurul delege sayıları, Konfederasyon Genel Kurul tarihinden en geç 60 gün önce, Konfederasyon Yönetim Kurulu tarafından belirlenir. Konfederasyon Yönetim Kurulu, bu belirlemenin ardından üç iş günü içinde, her sendika için belirlenen delege sayıları ile birlikte tüm üye sendikaların delege sayıları ve delegelik belirlenmesine esas teşkil eden bilgileri üye sendikalara gönderir.
Üye sendikalar kendilerinin veya diğer üye sendikaların delege sayısına ilişkin itirazlarını, bildirimin yapılmasından sonra üç iş günü içinde Konfederasyon Yönetim Kurulu’na bildirir. Konfederasyon Yönetim Kurulu, bu konudaki başvuru hakkında üç iş günü içinde karar vererek ilgili sendikaya bildirir. Üye sendikaların ve delegelerin İlçe Seçim Kurulu’na yapacakları itiraz hakkı saklıdır.
Üye sendikalar, Konfederasyon Yönetim Kurulu tarafından bildirilen delege sayısı kadar delegeyi, seçim tutanağındaki sıraya göre tespit ederek, Genel Kurul’un toplanmasından en geç 30 gün önce Konfederasyona bildirir. Bu bildirime, delegelik seçimine ilişkin son genel kurul seçim tutanağı, seçim tutanağındaki seçilenlerden delegeliği düşenler varsa bunları kanıtlayan belgeler, listede yer alan delegelerin TC kimlik numaraları, adı-soyadı, posta ve/veya e-posta adresleri ve telefon numaraları da eklenir.

Madde: 11

Genel Kurulun Toplanma ve Çalışma Yöntemi

Gündemi Yönetim Kurulunca saptanan Genel Kurul, en geç dört yılda bir Yönetim Kurulu’nun belirleyeceği yer, gün ve saatte toplanır.
Genel Kurulun gündemi, toplantı yer, gün ve saati ile delege listesi, çoğunluk olmaması durumunda yapılacak ikinci toplantıya ilişkin hususlar, iki nüsha olarak, en az 15 gün önce ilgili Seçim Kurulu Başkanlığı’na yazı ile bildirilir.
Genel Kurula katılma hakkı bulunan üyeler veya delegeler genel kurul toplantısından en az 15 gün önce genel kurul gündemi, toplantı yer, gün ve saati ile çoğunluk olmaması durumunda yapılacak ikinci toplantıya ilişkin bilgileri içeren bir duyuru ile toplantıya çağrılır. Duyuru yöntemi, Genel Yönetim Kurulu tarafından ilgili mevzuata belirtilenler arasından seçilir.
Genel Kurul toplantı yeter sayısı, delege tam sayısının salt çoğunluğudur. Duyurulan günde yeterli çoğunluk sağlanamamışsa, ikinci toplantı, en geç 15 gün içinde, delege tam sayısının en az 1/3’ü ile yapılır.
Kural olarak karar yeter sayısı toplantıya katılan delege sayısının salt çoğunluğudur. Ancak bu sayı delege tam sayısının 1/4’ünden az olamaz. Görüşülecek konunun özelliğine göre, Tüzük’te daha yüksek bir karar yeter sayısı öngörülmüşse bu sayı aranır.
Genel Kurula sunulacak Yönetim Kurulu çalışma ve hesap raporu ile Denetim Kurulu raporu, yeminli mali müşavir raporu ve gelecek döneme ilişkin bütçe teklifinin delegelere toplantı tarihinden en az 15 gün önce gönderilmesi zorunludur.
Genel Kurul çalışmalarını Genel Başkan ya da Yönetim Kurulu üyelerinden biri başlatır ve Başkanlık Kurulu’nun seçimini yönetir.
Genel Kurul Başkanlık Kurulu açık oyla seçilen bir başkan, iki başkan yardımcısı ve yeteri kadar yazmandan oluşur. Genel Kurulca alınan bütün kararlar ile seçim sonuçları Genel Kurul karar defterine yazılarak Başkanlık Kurulu üyelerince imzalanır.
Genel Kurulda hazır bulunan delegelerin en az 1/10’u tarafından görüşülmesi yazılı olarak istenen konuları gündeme alınır.
Genel Kurul, gündemindeki konuları ve delegeler tarafından sunulacak önerileri inceleyip rapora bağlamak üzere, çalışma grupları oluşturabilir. Üye sayısı Genel Kurulca belirlenen çalışma grupları, çalışmalarına başlamadan önce bir başkan ve bir yazman seçerler. Çalışma gruplarının raporları Genel Kurulca görüşülüp karara bağlanmadıkça geçerli sayılmaz.

Madde: 12

Genel Kurulun Görev ve Yetkileri

Gündeme madde eklemek,
Yönetim ve Denetim Kurullarının raporları ile yeminli mali müşavir raporunu görüşüp karara bağlamak,
Disiplin Kurulu kararlarını onaylamak ya da kaldırmak,
Yönetim Kurulunca hazırlanan gelecek döneme ilişkin bütçeyi görüşerek karara bağlamak,
Genel Kurul delege tam sayısının 2/3’ünün oyu ile tüzük değişikliği yapmak,
Bölgeleri belirlemek, Bölge Temsilciliklerini kapamak, birleştirmek konusunda Yönetim Kurulu’na yetki vermek,
Uluslararası kuruluşlara üye olma ya da üyelikten ayrılma kararı vermek,
Konfederasyon merkezinin başka bir ile nakline karar vermek,
Taşınmaz malların satın alınması, satılması konusunda ya da diğer hususlarda Yönetim Kurulu’na yetki vermek,
Genel Kurul delege tam sayısının 2/3’ünün oyu ile Konfederasyonun tüzel kişiliğine son vermek, para ve mal karşılığının tasfiyesini karara bağlamak,
Sendikalar Yasası’nın öngördüğü nitelikleri taşıyan delege ya da üyeler arasından gizli oy açık sayımla Yönetim, Denetim ve Disiplin Kurulu asıl ve yedek üyelerini seçmek.

Madde: 13

Olağanüstü Genel Kurul’un Toplanma Koşulları

Olağanüstü Genel Kurul aşağıda belirtilen koşullarla toplanır:

Yönetim ya da Denetim Kurulu kararı ile,
Genel Kurul delegelerinin 1/5’inin yazılı ve gerekçeli istemi ile.

Olağanüstü Genel Kurul, gündemindeki konuları görüşür.
Olağanüstü Genel Kurul’a çağrı Yönetim Kurulu tarafından yapılır.
Olağanüstü Genel Kurul, istem gününden başlayarak, en geç 30 gün içinde toplanır.

Madde: 14

Yönetim Kurulunun Oluşumu

Yönetim Kurulu, ayrı olarak seçilen Genel Başkan ve Genel Sekreter’le birlikte yedi üyeden oluşur. Ayrıca asıl üye sayısı kadar da yedek üye seçilir. Asıl üyeliklerden boşalma olduğunda; üyeliği sona erenin yerine aynı sendikadan seçilen ilk sıradaki yedek üye, yoksa en çok oyu alan yedek üye sırasına göre göreve çağırılır
Yönetim Kurulu üyeleri, Genel Kurul’ca, bu göreve aday olanlar arasından 17. maddede öngörülen yöntem uyarınca seçilir.

Madde: 15

Yönetim Kurulunun Toplantı Yöntemi

Yönetim Kurulu ayda bir, önceden saptanan günde, Genel Başkanın yönetiminde toplanır. Toplantı ve karar yeter sayısı üye tam sayısının salt çoğunluğudur.
Kararlar karar defterine yazılarak katılanlar tarafından imzalanır.
Yönetim Kurulu gerektiğinde, başkanın veya iki üyenin istemi üzerine olağanüstü toplanır.

Madde: 16

Yönetim Kurulu’nun Görev ve Yetkileri

Yönetim Kurulu, Genel Kurul’dan sonra en yetkili karar ve yürütme organıdır.
Yönetim Kurulu’nun görev ve yetkileri şunlardır:

Konfederasyonun amaç ve ilkelerinin yaşama geçirilmesi ve Konfederasyon görevlerinin yerine getirilmesi için gereken tüm kararları almak,
Üyeleri arasından üç Genel Başkan Yardımcısı’nı seçmek,
Uzmanlık dairelerinin başkanlarını belirlemek üzere görev bölüşümü yapmak,
Tüzüğü yorumlamak ve uygulamak,
Genel Kurulu toplantıya çağırmak,
Genel Kurul kararlarını yerine getirmek, Genel Kurul’ca verilen yetkileri kullanmak,
Genel Kurul’a sunulacak çalışma ve hesap raporları ile bütçeyi hazırlamak, tüzük değişikliğine ilişkin tasarıları hazırlayarak Genel Kurul’a sunmak,
Üyelik başvurularını karara bağlamak, aynı işkolunda kurulu üye sendikalar hakkında birleştirme kararı vermek,
Tüzükte belirlenen amaçların gerçekleşmesine ilişkin bilimsel ve teknik bürolar, merkezler, enstitüler kurmak, çalışacakları atamak, ücret ve çalışma koşullarının belirlemek, eğitim çalışmalarını yönlendirmek,
Konfederasyon adına anlaşmalar yapmak,
Üye sendikaların çalışmalarına yardımcı olmak ve dayanışmayı sağlamak,
Konfederasyon çalışmalarının düzenli yürütülmesi için yönetmelikler yapmak,
Boşalması durumunda, Yönetim Kurulu eksik sayısını yedekleri çağırıp tamamladıktan sonra, Genel Başkanlık ve Genel Sekreterlik için kendi üyeleri arasından seçim yapmak,
Yeni uzmanlık dairelerinin kurulmasına karar vermek,
Genel Kurul’un verdiği yetki doğrultusunda taşınmaz mal alınmasına ve taşınmaz satılmasına karar vermek ve bu işlemleri yapacak görevlileri belirlemek,
Ulusal ya da uluslararası örgütlerle kamu ve özel kuruluşların yapacakları toplantı ve gezilere katılacak temsilcileri saptamak,
Denetim Kurulu’nu olağanüstü toplantıya çağırmak,
Konfederasyon merkezinin il sınırları içinde adres değişikliğine karar vermek,
Tüzük ve yönetmelik hükümlerine, organ kararlarına aykırı davranan Konfederasyon yöneticilerini ve üye sendikaları Disiplin Kurulu’na sevk etmek, üye sendikaların yönetici veya üyelerinin kendi disiplin kurullarına sevkini istemek,
Gerekli görülen bölgelerde Bölge Temsilcilikleri açmak, açılmasına karar verilen Bölge Temsilciliklerine, Tüzüğün 26. Maddesi uyarınca atama yapmak,
Konfederasyonun amaçlarını gerçekleştirmek ve faaliyetlerini yürütebilmek için ihtiyaç duyulması halinde Konfederasyon adına bankalar ile gerekli bankacılık sözleşmelerini (kredi kartı, internet bankacılığı, cep bankacılığı vb. Dijital Bankacılık işlemleri) imzalamak ve bu ürünleri kullanmak üzere gerekli yetkilendirmeleri yapmak,

Madde: 17

Konfederasyon Genel Başkanı’nın Seçimi

(1) Konfederasyon Genel Başkanı, Genel Kurul’da oylamaya katılan delegelerin 2/3 oyu ile seçilir. İlk tur oylama saat 13.00’de tamamlanır.

(2) İlk turda bu çoğunluk elde edilemezse ikinci turda oylamaya katılan delegelerin salt çoğunluğunun oyunu alan aday, bu turda salt çoğunluğun sağlanamaması durumunda, üçüncü turda oylamaya katılan delegelerin en çok oyunu alan aday seçilmiş olur.

(3) İkinci tur oylama saat 15.00’de ve üçüncü tur oylama ise saat 17.00’de tamamlanır.

Madde: 18

Genel Başkan’ın Görev ve Yetkileri

Konfederasyonu yurt içinde ve dışında gerçek ve tüzel kişiler ile kurumlar katında temsil etmek,
Konfederasyon içinde uyumu ve düzeni sağlamak,
Genel Kurul toplantısını açmak, Yönetim Kurulu’na, Danışma Kurulları’na başkanlık etmek, Konfederasyonca düzenlenen tüm toplantıları yönetmek,
Genel Başkanın yokluğunda Genel Sekreter yukarıda belirtilen görev ve yetkileri üstlenir.

Madde: 19

Genel Sekreter’in Görev ve Yetkileri

Konfederasyonun amaç ve ilkelerinin yaşama geçirilmesi ve görevlerinin yerine getirilmesi için çalışma yaşamını ilgilendiren tüm verileri derlemek, yazışmaları yapmak,
Yönetim Kurulu’nun toplantı gündemini hazırlamak, toplantıdan en az bir gün önce gündemi Yönetim Kurulu üyelerine ulaştırmak, karar defterini tutmak ve toplantıya katılan üyelere imzalatmak,
Yönetim Kurulu’nca alınan kararların uygulanması için uzmanlık daireleri arasında eşgüdüm sağlamak,
Konfederasyon’da görev yapan personelin düzenli çalışmasını sağlamak, özlük işlerini düzenlemek.

Madde: 20

Genel Başkan Yardımcılarının Görevleri

(1) Yönetim Kurulu üyeleri arasından seçilen Genel Başkan Yardımcıları;

a) Genel Başkan ve Genel Sekreterin yokluğunda Genel Başkan’ın talimatıyla Yönetim Kurulu toplantılarına başkanlık eder.
b) Genel Başkanın katılamayacağı yurt içi ve yurt dışı toplantılara, Genel Başkanın önerisiyle Konfederasyonu temsilen katılır.
c) Yönetim Kurulu’nun aldığı kararları yerine getirir, belirlediği uzmanlık dairelerine başkanlık eder.

Madde: 21

Denetim Kurulu’nun Oluşumu

Denetim Kurulu, Genel Kurul’ca seçilen 5 üyeden oluşur. Genel Kurul’da asıl üye sayısı kadar yedek üye seçilir. Kurul, üyeleri arasından bir Başkan ve bir Yazman seçer. Kurul en geç altı ayda bir toplanır. Kurul’un toplantı ve karar yeter sayısı salt çoğunluğudur. Başkan dahil her üye bir oy hakkına sahiptir.
Asıl üyeliklerden boşalma olduğunda, aldıkları oy sırasına göre yedekleri çağırılır.

Madde: 22

Denetim Kurulu’nun Görev ve Yetkileri

Yönetim Kurulu çalışmalarının Genel Kurul kararlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığını denetlemek,
Tüzüğe uygun olarak yönetsel ve parasal denetimler yapmak, daha iyi bir çalışma ortamının yaratılabilmesi için Yönetim Kurulu’na öneride bulunmak,
Her denetim sonunda Yönetim Kurulu’na, dönem sonunda da Genel Kurul’a rapor vermek,
Yönetim Kurulu’nun istemi üzerine üye sendikaları denetlemek,
Gerektiğinde Yönetim Kurulu’ndan Genel Kurul’un olağanüstü toplantıya çağrılmasını istemek.

Madde: 23

Disiplin Kurulunun Oluşumu

Disiplin Kurulu, Genel Kurul’ca seçilen 5 üyeden oluşur. Genel Kurul’da asıl üye sayısı kadar yedek üye seçilir. Kurul, üyeleri arasından bir Başkan ve bir Yazman seçer. Kurul’un toplanma ve karar yeter sayısı, üye tam sayısının salt çoğunluğudur.
Disiplin Kurulu, Yönetim Kurulu’nun istemi üzerine toplanır ve önüne gelen konuyu en çok 30 gün içinde sonuçlandırır. Disiplin Kurulu, önüne gelen disiplin soruşturmasını 30 gün içinde sonuçlandıramazsa, bu süreyi üç defadan çok olmamak üzere, birer ay süreyle uzatabilir. Kurul üyeleri kendileri ile ilgili toplantılara katılamazlar. Kurul, üyelerine ilişkin konuları öncelik ve ivedilikle çözer.
Disiplin Kurulu ilgilinin savunmasını aldıktan ve sunulan tüm kanıtları değerlendirdikten sonra bir karara varır. Kararlar ve karşı düşünceler mutlaka gerekçeli olmalı, varılan sonucun kanıtları kararda ayrıntılı olarak gösterilmelidir.
Asıl üyeliklerden boşalma olduğunda, aldıkları oy sırasına göre yedekleri çağırılır.

Madde: 24

Disiplin Kurulu’nun Görev ve Yetkileri

Disiplin Kurulu, Konfederasyon yöneticileri ve üye sendikalar hakkında aşağıda belirtilen cezalardan birini verir.

Uyarı.
Kınama.
Konfederasyon yöneticilerini geçici olarak görevden alma.
Geçici ya da sürekli olarak Konfederasyon üyeliğinden çıkarma konusunda Genel Kurul’a öneride bulunma.

Disiplin Kurulu’nca verilen kararlar Yönetim Kurulu’nca uygulanır.
Disiplin Kurulu’nca verilen geçici görevden alma kararına karşı, Konfederasyon yöneticisinin Genel Kurul’a itiraz hakkı vardır. Ancak, Genel Kurul’un toplanmasına iki yıldan daha uzun bir süre bulunması halinde, görevden alınan yöneticinin İş Mahkemesine itiraz etme hakkı vardır. Görevden alınma kararı ile Genel Kurul veya Davanın karar tarihleri arasında kalan süre içinde yöneticinin görevi askıya alınır. Görevaskıya alınan yönetici, yönetsel yetkilerini kullanamaz, özlük haklarından yararlanamaz. Görevi askıya alınan yöneticinin Genel Kurul veya Mahkeme kararıyla aklanması halinde görevinin askıda olduğu döneme ilişkin özlük hakları kendisine ödenir.
Disiplin Kurulu’nca verilen görevden alma cezası ile üyelikten çıkarmaya ilişkin öneri Genel Kurul’ca karara bağlanır.

(2) DANIŞMA ORGANLARI

Madde: 25

Başkanlar Kurulları

Başkanlar Kurulu

Başkanlar Kurulu, Konfederasyon Genel Başkanı’nın yönetiminde, Yönetim Kurulu üyeleri, Denetim ve Disiplin Kurulları Başkanları ile üye sendikaların Genel Başkanlarından ya da yerine vekalet edenlerden oluşur.
Başkanlar Kurulu, en geç 2 ayda bir, Yönetim Kurulu’nun çağrısı üzerine toplanır. Toplantı gündemi bir hafta önce üye sendikalara gönderilir. Toplantı gündeminde yer almayan konuların görüşülmesi katılanların 1/3’ünün oluruna bağlıdır. Başkanlar Kurulu sonuçları bir deftere yazılarak Kurul üyelerince imzalanır.
Başkanlar Kurulu, Konfederasyon çalışmaları hakkında Yönetim Kurulu’ndan bilgi alır, eleştiriler getirir. Çalışmaların Konfederasyon’un temel amaç ve ilkeleri doğrultusunda sürdürülmesi, çalışma yaşamına ilişkin sorunların çözüm yollarının saptanması, yurt ve dünya olaylarının değerlendirilerek sonuçlarına göre çalışmalar üretilmesi, örgütsel birlik ve dayanışmanın sağlanması gibi konularda Yönetim Kurulu’na önerilerde bulunur. Konfederasyon’un işleyişine ışık tutacak görüşler bildirir.

Genişletilmiş Başkanlar Kurulu

Bu kurul; Konfederasyon’a bağlı sendikaların genel başkanlarından ve sendikaların yönetim kurulu üyelerinden oluşur. Kurul, en geç altı ayda bir toplanır.
Kurul; sendikaların sorunlarını dile getirir ve yetkili kurullara önerilerde bulunur. Yönetim Kurulu’nca alınan ya da alınacak olan kararların yaşama geçirilmesi için öneriler geliştirir ve sunar. Sendikalar arasında iletişim, dayanışma ve ortak davranış kültürünün geliştirilmesi için çaba harcar ve gerekli kurulların oluşturulmasına katkı sağlar. Ülke sorunları ve sendikal hareket hakkında görüş ve bilgi alışverişi yapar.

Madde: 26

Şube Başkanları, Genel Temsilciler, Kadın Temsilciler ve Genç Temsilciler Kurulları

Şube Başkanlar Kurulu

Şube Başkanlar Kurulu, Genel Başkanın başkanlığında Konfederasyonun; Yönetim, Denetim, Disiplin Kurulları üyeleri, üye sendikaların yönetim kurulu üyeleri ve şube başkanları veya yerine vekâlet edenlerden oluşur. Konfederasyon Başkanlar Kurulu tarafından belirlenen gündem ve alınan kararla toplanır.
Toplantı gündemi toplantı çağrısı ile birlikte ilgililere Konfederasyon Yönetim Kurulu tarafından gönderilir.
Şube Başkanlar Kurulu gündemindeki konuları görüşür.

Genel Temsilciler Kurulu

Genel Temsilciler Kurulu, Konfederasyon’un Yönetim, Denetim ve Disiplin Kurulu üyeleri, üye sendikaların Yönetim Kurulu üyeleri ve Şube Başkanları ile Konfederasyon ve üye sendikaların Bölge Temsilcileri ve İşyeri Baş Temsilcilerinden oluşur.
Genel Temsilciler Kurulu, Konfederasyon Başkanlar Kurulu tarafından belirlenen gündem ve alınan kararla toplanır.
Toplantı gündemi toplantı çağrısı ile birlikte ilgililere Konfederasyon Yönetim Kurulu tarafından gönderilir.

(3) Kadın Temsilciler Kurulu

Kadın Temsilciler Kurulu, Konfederasyon’un Yönetim, Denetim ve Disiplin Kurulu üyeleri, üye sendikaların kadın yönetim kurulu üyeleri ve kadın şube başkanları ve yönetim kurulu üyeleri ile Konfederasyon ve üye sendikaların kadın bölge temsilcileri ve Bölge Kadın Temsilciler Kurullarında seçilen 2 temsilciden oluşur.
Kadın temsilciler kurulunun çalışma şekli, Kadın Temsilciler Kurulunun görüşü de alınarak Konfederasyon Yönetim Kurulu tarafından belirlenen bir yönetmelikle düzenlenir.
Toplantı gündemi toplantı çağrısı ile birlikte ilgililere Konfederasyon Yönetim Kurulu tarafından gönderilir.

(4) Genç Temsilciler Kurulu

Genç Temsilciler Kurulu, Konfederasyon’un Yönetim, Denetim ve Disiplin Kurulu üyeleri, üye sendikaların genç yönetim kurulu üyeleri (35 yaş altı) ve genç şube başkanları ve yönetim kurulu üyeleri ile Konfederasyon ve üye sendikaların genç bölge temsilcileri ve Bölge Genç Temsilciler Kurullarında seçilen 2 temsilciden oluşur.
Genç temsilciler kurulunun çalışma şekli Genç Temsilciler Kurulunun görüşü de alınarak Konfederasyon Yönetim Kurulu tarafından belirlenen bir yönetmelikle düzenlenir.
Toplantı gündemi toplantı çağrısı ile birlikte ilgililere Konfederasyon Yönetim Kurulu tarafından gönderilir

Madde: 27

Bölge Temsilcilikleri,

Bölge temsilcilikleri, Konfederasyon Yönetim Kurulu’nun gerekli gördüğü bölgelerde kurulur. Bölge temsilcileri Yönetim Kurulu’nca atanır.
Bölge temsilcilerinin seçilme ve çalışma yöntemleri, Yönetim Kurulu’nun düzenleyeceği bir yönetmelikte gösterilir.

Madde: 28

Bölge Temsilciler, Bölge Kadın Temsilciler ve Bölge Genç Temsilciler Kurulları:

(1) Bölge Temsilciler Kurulu, Konfederasyon Bölge Temsilcisi’nin yönetiminde, üye sendikaların, bölge sınırları içindeki, bölge temsilcileri, şube yönetim kurulu üyeleri, işyeri baştemsilci ve temsilcilerinden oluşur.

(2) Bölge Kadın Temsilciler Kurulu, bölgesindeki şube yönetim, denetim, disiplin kurullarının kadın üyeleri, kadın işyeri temsilcileri ve üye sendikaların önerdiği işçi kadınların katılımıyla toplanır.

(3) Bölge Genç Temsilciler Kurulu, bölgesindeki şube yönetim, denetim, disiplin kurullarının genç üyeleri (35 yaş altı), genç işyeri temsilcileri ve üye sendikaların önerdiği genç işçilerin katılımıyla toplanır.

(4) Bu kurullar, Konfederasyon Yönetim Kurulu kararı ve hazırladığı gündem uyarınca en az altı ayda bir kez toplanır.

BÖLÜM III

GELİR VE GİDERLER

Madde: 29

Gelirler

Konfederasyonun gelirleri aşağıda gösterilmiştir:

Üye sendikalardan ayda, brüt bir aylık asgari ücret tutarında tüzel kişilik ödentisine ek olarak, aidat ödeyen her üyesi için yasal asgari ücretin bir günlük tutarının 1/10’unu geçmemek üzere Genel Kurulun belirleyeceği tutarda üyelik ödentisi alınır. Şu kadar ki bu tutar günlük asgari ücretin 1/30 oranının altında olamaz. Genel Kurul, her dönem için aidat tutarını belirler veya bu hususta Yönetim Kuruluna yetki verir. Yönetim Kurulu, Genel Kurul’un yetki vermesi halinde Başkanlar Kurulu’nun da görüşünü alarak tüzükte belirlenen sınırlar çerçevesinde aidat tutarını belirleyip üye sendikalara bildirir. Üyelik ödentisi her ayın 10’unda Konfederasyona yatırılır.
Mal varlığı gelirleri: Konfederasyon’un mal varlığı gelirleri para ve taşınır-taşınmaz mallardan sağlanan gelirler ve bu değerlerin devir, temlik ve satışlarından doğan kazançlar,
Uluslararası örgütlerden sağlanan yardımlar,
Sosyal ve kültürel etkinlik gelirleri,
Yönetim Kurulu tarafından kabulü uygun görülen gerçek ve tüzel kişilerden, Konfederasyon’un üyesi bulunduğu uluslararası örgütlerden sağlanan bağışlar.
Emekli-Sen, üyelerinden almakta olduğu aidatın % 10’unu Konfederasyon’a üyelik aidatı olarak öder.

Madde: 30

Gelirlerin Kullanılma Yöntemi

Konfederasyon gelirleri Yasa’nın öngördüğü bankalarda açılacak hesaplara yatırılır. Kasada aylık brüt asgari ücretin 20 katından fazla para bulundurulamaz.
Konfederasyon adına para çekme, biri birinci derece imza yetkisi bulunan iki Yönetim Kurulu üyesinin imzası ile olanaklıdır. Birinci derece imza yetkisi Genel Başkan, Genel Sekreter ve Mali Daire Başkanı’na aittir. Diğer Yönetim Kurulu üyeleri ikinci derece imza yetkisine sahiptirler.

Madde: 31

Giderler

Giderler bütçeye uygun olarak Yönetim Kurulu kararıyla yapılır.
Ödenti ve diğer gelirlerin en az % 10’u eğitime ayrılır.

Madde: 32

Üye Sendikaların Yükümlülüğü

Sendikalar her yılın sonunda, yıllık bilanço ve gelir gider tabloları ile genel faaliyet raporlarını Konfederasyon’a göndermek zorundadır.

BÖLÜM IV

ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER

Madde: 33

Uzmanlık Daireleri

Konfederasyon çalışmalarının düzenli ve verimli yürümesi için aşağıdaki uzmanlık daireleri kurulur:

a) Eşgüdüm,
b) Örgütlenme,
c) Eğitim,
d) Araştırma,
e) Mali İşler,
f) Kadın Dairesi,
g) Genç İşçiler Dairesi
h) İletişim,
i) Hukuk,
j) Uluslararası İlişkiler,
k) İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği,
l) Çevre Sorunları,
m) Göçmen İşçiler,

Gerektiğinde Yönetim Kurulu kararı ile yeni daireler kurulabilir.
Her uzmanlık dairesi için kuruluşu, görevi, yetki ve sorumluluklarını düzenleyen bir yönetmelik hazırlanır.

Madde: 34

Defter ve Dosyalar

Aşağıda belirtilen defter ve kayıtların tutulması zorunludur:

Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetim ve Disiplin Kurulu Karar Defterleri,
Üye kayıt ve üyelik sona erme listeleri.
Aidat, Yevmiye, Envanter Defterleri ile Defter-i Kebir,
Gelen ve Giden Evrak Kayıt Defterleri,
Zimmet Defteri,
Bilanço, Envanter ve Kesin Hesap Defterleri,
Gelen evrakın aslı, giden evrakın suretlerinin saklanacağı Gelen ve Giden Evrak Dosyaları,
Yönetim Kurulu Kararı ile bastırılan, sıra numaralı, mühürlü, kopyalı gelir makbuzları ile giderlerin fatura ve belgelerinin saklanacağı dosyalar.

Yukarıda (a), (b), (c), (d) sıra numaralı bentlerde yazılı defterler her olağan genel kurulu izleyen 15 gün içinde ilgili mevzuat hükümlerine göre onaylattırılır.

Madde: 35

Konfederasyon Yöneticilerinin Özlük Hakları

Konfederasyonda çalışan ücretli yöneticilere ödenecek ücret ve yan ödemeler bütçe ile belirlenir.
Konfederasyon yöneticilerinin aday olmama, seçilmeme, çekilme ya da ölüm nedeniyle görevlerinin sona ermesi durumunda, kendilerine ya da yasal mirasçılarına, göreve seçildikleri tarihten görevlerinin sona erdiği tarihe kadar fiilen çalıştıkları her tam yıl için, kendilerine ödenen aylık ücretlerine ek olarak sağlanan para ve para ile ölçülmesi mümkün hakların da göz önünde tutulması suretiyle saptanacak bir günlük ücretin 45 katı tutarında bir hizmet ödeneği verilir. Bir yıldan artan süreler için ödeneğin yıllık oranı üzerinden hesaplama yapılır. Aynı dönem süresi için bir defadan fazla hizmet ödeneği ödenmez.

Madde: 36

Uluslararası Üyelik

DİSK, Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu, ITUC ve Avrupa Sendikalar Konfederasyonu, ETUC’un üyesidir.

Madde: 37

Demirbaşların Satış ve Terkini

Konfederasyonun demirbaşlarının satışı ve terkini, Yönetim Kurulu’nca, Mali Daire Başkanı başkanlığında oluşturulacak üç kişilik komisyon tarafından kapalı teklif veya pazarlık usulünden biriyle yapılır.

Madde: 38

Kurucular

Konfederasyonun kurucuları şunlardır:

Türkiye Maden-Madeni Eşya ve Makina Sanayii İşçileri Sendikası (Türkiye Maden-İş Sendikası) adına Genel Başkan Kemal Türkler, TC 1926-Denizli, Vatan Cad. Polis Evleri A/2 Edirnekapı-İstanbul.
Türkiye Lastik-Kauçuk ve Plastik Sanayii İşçileri Sendikası (Lastik-İş) adına Genel Başkan Rıza Kuas, T.C. 1926-Kocaeli, Bestekâr Hakkı Sok. No: 11, Samatya-İstanbul.
Türkiye Basın Sanayi İşçileri Sendikası (Basın-İş) adına Genel Başkan İbrahim Güzelce, T.C. 1922-İstanbul, Öztürk Cad. Mimarbaşı Sok. Bahar Ap. No: 8-10 Laleli-İstanbul.
Türkiye Gıda Sanayi İşçileri Sendikası (Türkiye Gıda-İş) adına Genel Başkan Kemal Nebioğlu, T.C. 1926-Rize, Bahçelievler 17 Sok. No: 28 Ankara.
Türkiye Maden İşçileri Sendikası adına Genel Başkan Mehmet Alpdündar, T.C. 1928-Trabzon, Terakki Mah. Fatih Sok. Sendika Sitesi No: 66 Zonguldak.

Geçici Madde: 1

Yönetim Kurulu’nca tüm hazırlıklar tamamlandığında Konfederasyon merkezi Ankara’ya taşınacaktır.
Taşınma gerçekleştiğinde Tüzüğün 2. Maddesinde yer alan adresin değiştirilmesi konusunda Yönetim Kurulu düzeltme yapmaya yetkilidir.

Madde: 39

Yürürlük

7 Aralık 1991 tarihinde toplanan Olağanüstü Genel Kurul tarafından düzenlenen bu Tüzük, 9-11 Şubat 2024 tarihlerinde toplanan 17. Genel Kurul tarafından değiştirilerek onaylanmış ve yürürlüğe konulmuştur.