Image Map

AKP, ASGARİ ÜCRETLİYİ YUMURTAYA MAHKÛM ETTİ!..

DİSK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ (DİSK-AR)

ASGARİ ÜCRET

ARALIK 2010 DÖNEM RAPORU-1

17/12/2010

Türkiye’de reel ücretler gerilemeye devam ederken, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye ekonomisinin performansını yumurtada yaşanan alım gücü artışı ile açıklamaya çalışmaktadır. Hatırlanacağı gibi kuş gribi bahanesi ile yüz binlerce tavuk telef edilmiş, köy tavukçuluğu bitme noktasına getirilmiş, kendi ailesinin beslenmesi için tavuk yetiştiren çok sayıda aile, artık yumurta ve tavuk satın almaya başlamıştı. Kriz sonrasında ise entegre tavuk işletmelerinin satışlarında ve karlarında ciddi artışlar yaşandı. Organik tavuk ve yumurta üretimi ise büyük bir darbe aldı. Dolayısıyla bakanın yumurta fiyatlarını alım gücü karşılaştırılmasında kullanması büyük bir talihsizliktir. Bunun yanında organik ürünlerin enflasyon hesaplarında kullanılmadığına ayrıca dikkat çekmek gerekir. Bu veriler dâhil edildiğinde gerçeklik çok daha farklı boyutları ile açığa çıkacaktır.

Açlık sınırının altında belirlenen asgari ücretin kimi ürünlerde alım gücünde artış gerçekleştirdiği önermesinin doğruluğu, asgari ücretlinin bu ürünleri alacak gücünün olup olmaması ile bağlantılıdır. Araştırma Enstitümüz tarafından Temmuz 2010 tarihinde açıklanan asgari ücret raporuna göre, eşi çalışmayan 2 çocuklu bir asgari ücretlinin gıda için ayırabildiği para aylık 211 TL, günlük 7 TL, öğün başına 2,3 TL düzeyindedir. Bu alım gücünün değil; alım gücünün olmadığının göstergesidir. Bakan Şimşek’in övündüğü tablo budur.    

Türkiye’de reel ücretlerde yaşanan gerileme hızla devam etmektedir. DPT verilerine göre 2010 II. dönemi için toplam sanayide birim reel ücretler 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 10 düzeyinde gerilemiştir. Bunun anlamı ortalama ücretlerin, sefalet ücreti olarak belirlenen asgari ücret düzeyine doğru baskı altında olmasıdır. Dolayısıyla asgari ücrette yapılacak artış bu yoksullaşmanın önüne geçebilecek önemli bir araçtır.

Buna karşın asgari ücret, gerek ücretsiz izinlerin, işten atılmaların yaşandığı krizden bu yana, gerekse 8 yıllık AKP döneminde kimi ürünlerin alım gücünde ciddi kayıplar yaşamıştır.

ASGARİ ÜCRETLİ KİRAYA, ETE, BEYAZ PEYNİRE, DOMATESE YENİLDİ

AKP hükümeti döneminde* asgari ücret, 2008 yılında gündeme gelen asgari geçim indirimi uygulaması ile 2005 yılında gerçekleştirilen enflasyon üzerindeki ücret artışına rağmen, kimi gıda maddeleri ve kiradaki astronomik artışların altında ezildi.

2003 yılının ocak ayında, ortalama kira bedeli asgari ücretin yüzde 74’ü iken, bugün bu oran yüzde 81 düzeyine yükseldi. Bu asgari ücretlinin kira karşısında alım gücünü yüzde 9 kaybetmesi anlamına geliyor. Ayrıca bir asgari ücretli;

2003 yılında 76 TL’lik bir gıda bütçesi ile başka hiçbir gıda harcaması yapmadan 9 kilo koyun eti alabilirken, bugün bu miktar asgari geçim indirimi dahil bekar bir asgari ücretli için 7 kilo 700 grama, eşi çalışmayan, iki çocuklu bir asgari ücretli için 8 kilo 50 grama geriledi. Aldığı ücretle zaten et alamayan asgari ücretli alım gücünü bir parça daha kaybetti.

Yine 2003 yılında asgari ücretli gıda bütçesinin bütünü ile 20 kilo 600 gram beyaz peynir alabilirken bugün ortalama 15 kilo beyaz peynir alabiliyor. Patates de alım gücünün kaybedildiği ürünlerden olmuştur. 2003 yılında bütün gıda bütçesi ile 198 kilo patates alabilen asgari ücretli bugün 22 kilo daha az patates alabiliyor. Domateste de durum farklı değil. 2003 yılında 85 kilo domatese karşın bugün ortalamada yaklaşık 75 kilo domates alınabiliyor.

SON 2 YILDA SEBZE VE ETTE YIKIM YAŞANDI

Sınırlı gıda bütçesi ile yaşam mücadelesi veren asgari ücretli, ücretsiz izinlerin, işten atılmaların yaşandığı krizden bu yana özellikle et ve sebze fiyatlarında yaşanan astronomik artışların karşısında zor günler yaşıyor.

 

ALIM GÜCÜ (KG)

ALIM GÜCÜ KAYBI

 

2008 KASIM

2010 KASIM

KG

%

Dana Eti

11,05

8,34

-2,72

24,6%

Koyun Eti

13,26

8,05

-5,21

39,3%

Tavuk Eti

43,19

40,14

-3,05

7,1%

Peynir Beyaz Peynir

16,20

15,50

-0,70

4,3%

Biber sivri

107,66

95,72

-11,94

11,1%

Domates

130,23

76,67

-53,56

41,1%

Fasulye

88,19

71,94

-16,25

18,4%

Ispanak

123,21

103,69

-19,52

15,8%

Kabak

124,07

110,06

-14,01

11,3%

Kuru Soğan

276,31

204,80

-71,52

25,9%

Marul

174,20

129,38

-44,83

25,7%

Patates

234,92

183,84

-51,08

21,7%

 

Kaynak: TÜİK Madde Fiyatları, 2003 Hanehalkı Bütçe Anketi ve ÇSGB Asgari ücret istatistikleri üzerinden tarafımızca hesaplanmıştır.

Hesaplamada 4 kişilik bir aile üzerinden yapıldığı için, eşi çalışmayan ve 2 çocuklu bir asgari ücretlinin, asgari geçim indirimi dikkate alınmıştır. 2008 Kasım ayında söz konusu asgari ücretli gıda için 179 TL, bugün 211 TL ayırabilmektedir.

 

Krizin etkili olduğu 2008 yılının Kasım ayında, eşi çalışmayan ve iki çocuklu bir asgari ücretli, asgari geçim indirimi dahil, elde ettiği gelirden gıdaya ayırabildiği 179 TL ile (asgari ücretli gelirinin yüzde 33,7’sini gıdaya ayırabilmektedir) daha fazla et ve sebze alabiliyordu. 2 yılda asgari ücretli bu ürünler karşısında ciddi alım kaybı yaşadı. Alım kaybı, domates için yüzde 41,1’e ulaşırken, koyun etinde yüzde 39,3 oldu. Asgari ücretli gıda bütçesinin tümü ile domates almaya kalktığında, 2 yıl öncesine göre 54 kilogram daha az domates alabiliyor. Aynı miktar koyun eti için 5 kilo, beyaz peynir için 700 gram, patates için 51 kilo, fasulye için 16 kilo.

ASGARİ ÜCRET İÇİN İNSANCA YAŞAM

İşçinin ailesi ile birlikte gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücrettir. Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre, sigortalı ücretlilerin yaklaşık yarısı asgari ücret düzeyinde gelire sahip. Asgari ücret zammı aileleri ile birlikte 20 milyon kişiyi doğrudan etkiliyor.

Asgari ücretin, bir işçinin ailesi ile birlikte asgari olarak temel ihtiyaçlarını karşılayacak, işçiyi kimseye muhtaç etmeyecek bir düzeyde belirlenmesi ve sefaletin son bulması için;

 

1.      Asgari ücret, işçinin ailesi ile birlikte tüm zorunlu ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde, insan onuruna yakışan bir düzeyde tespit edilmelidir.

2.             Asgari Ücret Tespit Komisyonu işçilerin ağırlığı artırılarak demokratikleştirilmeli, emek örgütlerinin katılımı konusundaki sınırlandırmalar kaldırılmalıdır.

3.             Görüşmeler kamuoyuna açık hale getirilmeli, anlaşmazlık durumunda işçilerin üretimden gelen güçlerini kullanabilecekleri yasal zeminler oluşturulmalıdır.

4.             Asgari ücret net olarak belirlenmeli. Asgari ücret üzerinden alınan vergiler kaldırılmalıdır.

5.      Asgari ücretin herkese bölge, yaş, işkolu vb. ayrımı yapılmaksızın aynı oranda belirlenmesi esas alınmalı, bölgesel asgari ücrete uygulanması yolundaki girişimlerden uzak durulmalıdır.

6.             Asgari ücret gelir  dağılımını düzenleyici yönde belirlenmeli ve ekonomik büyümeden pay almalıdır.

7.             Evlerde yapılan işler için de asgari ücret uygulamasına gidilmelidir.



* TÜİK tarafından tespit edilen madde fiyatlarının karşılaştırılabilir serisi Ocak 2003 ve sonrasıdır AKP dönemi Ocak 2003-Kasım 2010 tarihleri olarak alınmıştır.

ITUC ETUC