AB-Türkiye Karma İstişare Komitesi: Türkiye'de Sendikal Hakların Durumu
2004’te Hague’de gerçekleştirilen 18’inci toplantıdan beri sendikal haklar, AB-Türkiye KİK’in gündeminde yer almaktadır. AB-Türkiye KİK, Türkiye’de sendikal hakları birçok defa ele almış ve konuya ilişkin çalışmalarının bir dönüm noktası olarak, 2007’de Brüksel’de gerçekleştirilen 22’inci KİK toplantısında Sayın Rüçhan Işık ve Sayın Tom Etty tarafından sendikal hakların durumunu değerlendiren bir rapor sunulmuştur. 2008’de sendikal hakların durumuna ilişkin iki yeni ve kapsamlı rapor Sayın Rüçhan Işık ve Sayın Sandy Boyle tarafından hazırlanmıştır.
KİK sendikal haklar konusunun gündemin üst sıralarında yer alması gerektiğine dikkat çekmiş ve bu kararı takiben 2008’de ortak raporun güncellenme hazırlıkları için Sayın Rüçhan Işık ve Sayın Sandy Boyle yetkilendirilmişlerdir. Güncellenmiş ilk taslağın 2012’deki 29’uncu AB-Türkiye KİK toplantısında sunulması planlamış ve KİK görüşleri doğrultusunda, yapılacak olan mevzuat değişikliğini de kapsayacak bir şekilde, konunun kapsamlı bir biçimde ele alınması amacıyla raporun sunumu ertelenmiştir. Eş-raportörler Prof. Dr. Rüçhan Işık ve Sayın Annie Van Wezel’in, tüm sosyal taraflarla ve sendikalara ilişkin yeni mevzuatın incelenmesinden sonra hükümet temsilcileriyle tam bir müzakere yürüterek raporun hazırlanma sürecini yürütmelerine de karar verilmiştir.
Bu yeni yetkilendirme süresinde, mevzuat değişikliği Anayasal değişliklerle başlayıp TBMM tarafından kabul edilmiştir. Benzer şekilde, Anayasada yapılan değişiklikler 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu yerine 2012 Nisan ayında 6289 sayılı Kanunun düzenlemesinin önünü açmıştır. Bunun yanı sıra 18 Ekim 2012’de, 2821 ve 2822 sayılı Kanunların yerini alan 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kabul edilmiştir .
2821 ve 2822 sayılı Kanunlar askeri yönetim döneminde yapılmıştır ve ILO’nun 87 ve 98 sayılı Sözleşmeleri ile Avrupa Sosyal Şartının gerekliliklerini yerine getirmekten çok uzaktır. Türkiye 87 sayılı Sözleşmeyi 1993’te, 98 sayılı Sözleşmeyi ise 1952’de onaylamıştır. Bilindiği gibi bu sözleşmeler, işçilerin ve işverenlerin örgütlenmesini ve çıkarlarını ortak bir biçimde kendi iradeleriyle savunmasını garanti altına almaktadır. 87 sayılı Sözleşme örgütlenme özgürlüğü ve örgütlenme hakkını korurken 98 sayılı Sözleşme sosyal tarafların toplu pazarlık hakkını korumaktadır. 87 ve 98 sayılı ILO Sözleşmeleri aynı zamanda AB müktesebatının ve uygulamalarının da bir parçası olup Sosyal Politika ve İstihdam başlıklı 19’uncu Faslın açılmasındaki temel ölçütlerden biridir. Türkiye hükümeti yeni mevzuat değişikliğiyle, kanunlarını ILO sözleşmeleri ve Avrupa Sosyal Şartıyla uyumlu bir hale getirme niyetini ortaya koymaktadır .
Eş-raportör sosyal taraflar ve hükümet temsilcileriyle olan müzakerelerini 18-19 Aralık 2012 tarihlerinde gerçekleştirmiştir. Raportörler KİK’te yer alan veya yer almayan, kamu sektöründeki ve özel sektördeki işçi ve işveren örgütleri olmak üzere tüm sosyal taraflarla görüşmüştür. Raportörler ayrıca, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun hazırlanma aşamasına yakından dahil olan hükümet temsilcileri, ILO ve AB Türkiye Delegasyonu temsilcileri ile de müzakerelerde bulunmuştur . Bu müzakereler, doğru bilgiye ulaşmak ve sosyal tarafların önyargısız görüşlerini almak amacıyla bir birinden bağımsız gerçekleştirilmiştir.
Eş-raportörler, görüşlerini aldıkları herkese açık sözlülükleri ve samimiyetleri dolayısıyla teşekkür eder. Görüşülen kişiler, müzakere sürecinde kendi kurumsal bilgilerini, konulara ilişkin bakış açılarını paylaşmışlar, yeni kanunlara ilişkin değerlendirmelerini ve uygulamaya yönelik endişe ve değerlendirmelerini özgür bir biçimde dile getirmişlerdir. Görüşülen kişiler bu sayede, eş-raportörlere, ilgili kanuni değişikliklere yönelik kendi algılarının ve de gelecekte ortaya çıkabilecek sorun alanlarına ilişkin kendi endişelerin neler olduğunu anlama fırsatı tanımışlardır.
Brüksel’deki 32’inci AB-Türkiye KİK toplantısına sunulan bu rapor eş-raportörlerin bulgularını temsil etmektedir.
Raporun tamamını indirmek için tıklayın…
Raportörler:
Prof. Dr. Rüçhan Işık
AB-Türkiye Karma İstişare Komitesi III. Grup Üyesi
Türk Endüstri İlişkileri Derneği Ankara Temsilcisi
Avrupa Sosyal Haklar Komitesi Üyesi
Sayın Annie Van Wezel
Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi Üyesi -İşçi Grubu, Hollanda
Uluslararası İlişkiler ve Avrupa İlişkileri Politika Danışmanı, Hollanda Sendikalar Konfederasyonu (FNV)
